تعاریف معماری و شهرسازی

آماده سازی زمین: مجموعه عملیاتی است که زمین را برای احداث مسکن (ساختمان)مهیا می سازد. شامل:

الف: عملیات زیر بنایی اقبیل تعیین بر و کف، تسطیح و آسفالت معابر، تامین شبکه های تاسیساتی آب و برق، جمع آوری و دفع آب های سطحی، فاضلاب و غیره

ب- عملیات روبنایی مانند احداث مدارس، درمانگاه واحد انتظامی، فضای سبز، اداره آتش نشانی، اماکن تجاری و نظایر آن ها

ارتفاع ساختمان: فاصله عمودی مرتفع ترین نقطه پشت بام به استثنای اجزای فرعی یا سایر وسایلی که در روی پشت بام قرار می گیرد، از شیب متوسط خیابان یا معبر مجاور.

اراضی موات: زمین هایی که سابقه عمران و احیا نداشته باشند.

اراضی بایر: زمین هایی که سابقه عمران و احیا داشته ولی بتدریج به حالت موات برگشته است.

اراضی دایر: زمین هایی که آن را احیا و آباد کرده اند و در حال حاضر دایر و در حال بهره برداری مالک است.

اراضی شهر: زمین هایی که محدوده قانونی و حریم استحفاظی شهرها و شهرک ها قرار گرفته اند.

بالکن: پیش آمدگی ساختمان در طبقات که حداقل از یک طرف به فضای باز محدود شده باشد.

بر: حدی از قطعه زمین (مالک)که مشرف به گذر باشد.

بر صلاحی: حدی از قطعه زمین (مالک)که مشرف به گذر بوده، دارای عرض اصلاحی و مستلزم عقب نشینی باشد.

پیلوت: محلی که برای پارکینگ یا فضای بازی کودکان در طبقه همکف احداث می شود.

پخ: قاعده مثلث متساوی الساقینی که ساق های آن منتهی الیه دو ضلع از دو گذر متقاطع در محل تقاطع باشد و طول این قاعده توسط شهرداری مشخص شده یا بشود.

تراکم ساختمانی: نسبت سطح زیر بنای ساختمان (سطح ناخالص طبقات)هر پلاک تقسیم بر کل مساحت زمین همان پلاک

تغییرات اساسی: هر نوع تغییر در سازه (پی، ستون، سقف یا سیستم مقاوم جانبی)که از نظر ساختمان ضروری باشد.

تغییرات غیر اساسی: هر نوع تغییر در وضع داخلی یا خارجی ساختمان که از لحاظ ایمنی ضروری نیست و صرفا به دلیل نوع استفاده انجام می شود.

خیابان: گذرهایی که عرض آنها بیش از 12 متر باشد.

حریم: محدوده ای از اراضی که در اطراف عملکردهای خاص، به مناسبت های امنیتییا ایمنی و غیره تحت حفاظت قرار گرفته هر گونه ساخت و سازه، کاربری و بهره برداری از اراضی مزبور منوط به رعایت ضوابط حریم مربوطه است.

حیاط خلوت: حیاط های کوچک که به منظور گرفتن نور و هوا برای قسمت های مختلف ساختمان ایجاد می شوند و ابعاد آن نباید از حداقل تعیین شده کمتر باشد.

زیر زمین: هر طبقه که حداکثر ارتفاع نورگیر آن از کف متوسط گذر 90 سانتی متر باشد یا اینکه نصف ارتفاع آن پایین تر از سطح خیابان یا معبر مجاور باشد.

سطح اشغال ساختمان: سطحی از قطعه زمین که به وسیله ساختمان اشغال شده باشد.

سطح ناخالص طبقات: جمع کل مساحت طبقات ساختمان با دیوارهای خارجی

سطح خالص طبقات: سطح ناخالص طبقات منهای فضا های پارکینگ و رفت و آمد (راهرو، آسانسور، پله و.)دیوارها و سایر مصارف مربوط.

طرح جامع سرزمین: طرح استفاده از سرزمین در قالب هدف ها و خط مشی های ملی و اقتصادی از طریق بررسی امکانات و منابع مراکز جمعیت شهری و روستایی کشور و حدود توسعه و گسترش شهر ها و شهرک ها ی فعلی و آینده قطب های صنعت، کشاورزی، مراکز جهانگردی و خدماتی بوده تا در اجرای برنامه های عمرانی بخش های عمومی و خصوصی نظم و هماهنگی ایجاد کند.

طرح جامع شهر: طرحی بلند مدت که در آن نحوه استفاده از اراضی و منطقه بندی مربوط به حوزه ها ی مسکونی، صنعتی، تجاری،اداری، کشاورزی و تاسیسات و تجهیزات و تسهیلات شهری و نیازمندی های عمومی شهری، خطوط کلی ارتباطی و محل پایانه ها و فرودگاه ها و بنادر و سطح لازم برای ایجاد تاسیسات و تجهیزات و تسهیلات عمومی مناطق و نوسازی، بهسازی و اولویت های مربوط به آن ها تعیین می شود و ضوابط و مقررات مربوط به کلیه موارد فوق، همچنین ضوابط مربوط به حفظ بنا و بناهای تاریخ و مناظر طبیعی و تهیه و تنظیم می شود.

طرح هادی روستایی: تجدید حیات و هدایت روستا با در نظرگرفتن ابعاد اجتماعی، اقتصادی و فیزیکی

طرح هادی شهری: برنامه راهنمایی توسعه شهر، برای شهرهایی تهیه می شود که یا فاقد بودجه طرح جامع می باشند و یا امکان تهیه طرح جامع در آن ها فراهم نشده است. طرح هادی برای شهرهای کوچک و به خصوص شهرهایی که تا حدود 25000 نفر جمعیت دارند، تهیه می شوند.

طرح تفضیلی: طرحی که براساس معیار ها و ضوابط کلی طرح جامع شهر، نحوه استفاده از زمین های شهر در سطح حملات مختلف شهر و موقعیت و مساحت دقیق برای هر یک از آن ها و تفضیلی شبکه عبور و مرور و میزان تراکم جمعیت و تراکم ساختمانی در واحد های شهری و اولویت های مربوط به مناطق بهسازی و نوسازی و توسعه و حل مشکلات شهری و موقعیت کلیه عوامل مختلف شهری در آن تعیین می شود و نقشه ها و مشخصات مربوط به مالکیت براساس مدارک تهیه و تنظیم می گردد.

قطعه زمین: زمینی که دارای یک سند مالکیت باشد و با خیابان یا معبر جدا نشود.

قنات (کاریز): مجموعه ای از چند میله چاه و یک کوره (یا کوره های)زیر زمینی که با شیبی کمتر از شیب سطح زمین، آب موجود در لایه (یا لایه های)آبدار مناطق مرتفع زمین یا رودخانه ها یا مرداب ها تو برکه ها را به کمک نیروی ثقل زمین و بدون کاربرد نیرویی و هیچ نوع انرژی الکتریکی یا حرارتی صرفا با جریان طبیعی جمع آوری و به نقاط پست تر می رساند. به عبارتی قنات را می توان نوعی زهکش زیر زمینی دانست که آب جمع آوری شده توسط این زهکش به سطح زمین آورده می شود و به مصرف آبیاری، شرب و. می رسد.

کاربری: تعیین نوع استفاده از زمین براساس مطالعات پایه ای برای شناخت شهر و آشنایی با نحوه پراکندگی فعالیت های شهری می باشد. کاربری های شهری عبارتند از: مسکونی، آموزشی، فضای سبز، فرهنگی - مذهبی، بهداشتی و درمانی، ورزشی، پارکینگ، خدمات شهری، تجهیزات شهری، خدمات عمومی، اداری - دولتی، تجاری، صنعتی، انبارداری، حمل و نقل، کشاورزی، باغ، مفهوم کاربری مرتبط است با طرح جامع یا طرح تفضیلی یا طرح هادی.

کاربری مختلط: ترکیب چند عملکرد از کاربری های مختلف در یک قطعه زمین(تجاری، اداری و مسکونی)

کف: تراز سطح مبنای ارتفاع ساختمان نسبت به متوسط تراز تمام شده و پیاده روی گذرهای محیطی قطعه زمین یا ملک.

کوچه: گذرهایی که عرض آن ها کمتر از 12 متر باشد.

کوچه اتومبیل رو: گذرهایی که عرض آن ها 6 متر یا بیشتر باشد.